เรียนแบบออนไลน์ดีอย่างไร

บ้านเราในเรื่องของการพัฒนา e-Learning นั้นได้เตรียมการมาจะเรียกได้ว่าช้ากว่าที่อื่นๆ พอสมควรเพราะประเทศเพื่อนบ้านเช่น ประเทศมาเลเซีย ได้มีและได้ใช้ e-Classroom กันแล้ว โดยนักเรียนจะสามารถเข้าไปเรียน เข้าร่วมทำกิจกรรมกับคนอื่นๆได้ อินเทอร์เน็ตสังคมยุคนี้เป็นยุคของสังคมความรู้ สังคมข้อมูลข่าวสาร

เหตุผลหนึ่งซึ่งเป็นที่มาของการเรียนแบบออนไลน์คือ การลดต้นทุนในเรื่องของอาคารและสถานที่ เนื่องจากในแต่ละปี ปริมาณของนักศึกษาจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจากจำนวนประชากรโดยเฉลี่ย ทำให้มหาวิทยาลัยต่างๆ จำเป็นต้องเตรียมสถานที่ให้เพียงพอกับความต้องการ ทำให้ต้องแบกรับต้นทุนในการก่อสร้าง อีกทั้งการบำรุงรักษา ค่าไฟฟ้า การทำความสะอาด และอื่นๆ อีกจิปาถะ

รูปแบบการเรียนออนไลน์ แบ่งออกได้เป็นหลายประเภท เช่น การเรียนผ่านระบบ วิดีโอ คอนเฟอเรนซ์ ซึ่งอาจารย์ผู้สอนจะทำการสอนผ่านระบบเครือข่าย นักศึกษาสามารถเห็นหน้าอาจารย์ได้ขณะที่สอนอีกทั้งยังสามารถบันทึกเป็นไฟล์วีดีโอไว้เพื่อการทบทวนได้อีกด้วย

อีกกรณีหนึ่ง คือ ระบบการเรียนด้วยตัวเองคล้ายๆ กับมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช แต่นักศึกษาไม่จำเป็นต้องเข้าสอบ ซึ่งวิธีการสอบก็จะใช้ระบบการทำข้อสอบแบบออนไลน์เช่นกัน ซึ่งด้วยเทคโนโลยีทีทันสมัยนี้ทำให้สามารถทำได้อย่างง่ายดาย

ฉีกระบบการศึกษาแบบเก่า

การศึกษาในรูปของออนไลน์ ได้ถูกนำเสนอว่ามีแนวโน้มที่ดีในอนาคต สำหรับการเรียน เพิ่มเติม หลังจากจบการศึกษาแล้ว ซึ่งการเรียนด้วยวิธีดังกล่าว จะเกิดผลที่ดีกว่าการออกไปเรียนนอกบ้าน และการไปเรียนตามวิทยาเขตต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัย นักศึกษาสามารถที่จะเรียนได้จากบ้านตนเอง ในช่วงเวลาที่เขาสะดวก หรือระหว่างการทำงาน และเสริมด้วยข้อได้เปรียบบางประการที่การเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตเท่านั้นที่สามารถให้ได้

ข้อได้เปรียบดังกล่าว คือ การที่นักศึกษาสามารถทบทวนบทเรียนกี่ครั้งก็ได้ตามแต่ความต้องการ อีกทั้งอุปกรณ์การเรียนการสอนที่อยู่ในรูปแบบของมัลติมีเดีย มีห้องสมุดออนไลน์ การมีแช็ทรูม สำหรับกลุ่ม ที่มีการปรึกษาทางด้านการเรียน และห้องเรียนที่มีการให้บริการเกี่ยวกับเว็บเพื่อให้การสนับสนุนระบบการเรียน เหล่านี้เป็นข้อดีที่ได้เปรียบระบบการเรียนแบบปกติทั้งสิ้น

การให้บริการการเรียนแบบออนไลน์ มีองค์ประกอบที่สำคัญ 4 ส่วน โดยแต่ละส่วนจะต้องได้รับการออกแบบมาเป็นอย่างดี เพราะเมื่อนำมาประกอบเข้าด้วยกันแล้วระบบทั้งหมดจะต้องทำงานประสานกันได้ อย่างลงตัวได้แก่ เนื้อหาของบทเรียน ระบบบริหารการเรียน  การติดต่อสื่อสาร และการสอบหรือวัดผลการเรียน

แน่นอนว่า ระบบการเรียนแบบออนไลน์นั้น นักศึกษาหรือผู้เรียนไม่จำเป็นที่จะต้องเดินทางมายังมหาวิทยาลัย เพียงแต่ต้องมีอุปกรณ์คอมพิวเตอร์และเข้าสู่ระบบเครือข่ายอินทราเน็ตของทางมหาวิทยาลัยได้เท่านั้น ซึ่งปัจจุบันอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ที่เชื่อมต่อก็มีให้เลือกมากมาย ทั้ง พีซี โน้ตบุ๊ก หรือแม้แต่พีดีเอโฟน อีกทั้งไม่จำกัดพื้นที่ ไม่ว่าจะอยู่ในส่วนใดของโลกก็สามารถที่จะเข้าสู่ระบบการเรียนการสอนแบบออนไลน์นี้ได้

การลบข้อจำกัดเดิมๆ ในเรื่องสถานที่นับเป็นข้อดีอันดับหนึ่งของการเรียนแบบออนไลน์เพราะนอกเหนือจะประหยัดค่าใช้จ่ายเรื่องการเดินทางแล้วยังสามารถลดปริมาณการใช้พลังงานลงได้ อีกทั้งมหาวิทยาลัยก็ไม่จำเป็นต้องจัดสรรสถานที่ ระบบปรับอากาศ และงานบริการด้านอื่นๆ ไว้รองรับด้วย ซึ่งจะช่วยลดต้นทุนของทางมหาวิทยาลัยลงได้มากทีเดียว

คุณภาพเทียบเท่าจริงหรือ

ถึงแม้ว่าการเรียนออนไลน์จะมีข้อดีอยู่มากแต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ระบบการเรียนแบบนี้กลับตามมาด้วยคำถามสำคัญที่ว่า “แล้วจะมีคุณภาพเท่าเทียมกับระบบการศึกษาแบบปกติหรือไม่?” และ “คุณจะมีสังคมในกลุ่มเพื่อนนักศึกษาด้วยกันหรือไม่?”

ซึ่งคำตอบนั้นคงต้องให้แต่ละมหาวิทยาลัยเป็นผู้ตอบ กอปรกับต้องดูที่หลักสูตรด้วย โดยจะมีเพียงบางสาขาวิชาเท่านั้นที่จะสามารถเปิดเป็นระบบการศึกษาแบบออนไลน์ได้ เช่น กลุ่มวิชาด้านสังคมศาสตร์ ซึ่งเป็นกระบวนวิชาในกลุ่มของศาสตร์อ่อน ที่หมายถึง ผู้เรียนต้องแตกฉานในทฤษฎีและจะต้องประยุกต์เข้ากับสถานการณ์จริงในการนำไปใช้งาน ซึ่งสังคมให้การยอมรับได้ง่ายกว่า แต่สุดท้ายคงต้องขึ้นอยู่กับบุคลากรที่สำเร็จการศึกษาออกไปและสามารถนำความรู้ที่ได้รับมาพิสูจน์ด้วยการทำงาน เช่นเดียวกันกับผู้ที่จบจากระบบการศึกษาภาคปกติ

พร้อมๆ กับ หน่วยงานด้านการศึกษา อาจต้องยื่นมือเข้ามาควบคุมหลักสูตรการเรียนแบบออนไลน์นี้ให้มีคุณภาพ อยู่ในระดับมาตรฐานเดียวกัน และต้องเทียบเท่ากับระบบการศึกษาแบบปกติ จึงจะทำให้การเรียนแบบออนไลน์ได้รับความเชื่อถือจากตลาดแรงงานมากขึ้น

อย่างไรก็ตามการเรียนออนไลน์ไม่ได้เหมาะกับทุกคน และไม่ได้เข้ามาแทนที่ระบบการเรียนการสอนในระบบปกติ ซึ่งผลการศึกษาวิจัยส่วนใหญ่จะออกมาในแนวที่ว่า คนที่ไม่ค่อยพูดในชั้น อาจจะได้ประโยชน์จากการใช้เว็บบอร์ด เพราะมีเวลาได้คิดมากขึ้น ได้จัดเรียงความคิดที่จะตอบ หรือเสนอประเด็น ซึ่งอาจจะไม่กล้าพูดในชั้นเรียนปกติแต่สำหรับคนที่ชอบพูด การเรียนออนไลน์ก็อาจจทำให้เกิดความอึดอัดรำคาญใจ ต้องปรับตัวกันมาก สิ่งที่สำคัญที่สุดคือผู้สอน ผู้ประสานงานและฝ่ายเทคนิค ต้องทำงานสอดประสานกัน เพราะปัญหาอาจเกิดได้ทุกเวลา และต้องหาทางรับมือปัญหาเฉพาะหน้าอยู่ตลอด

ส่วนเรื่องการมีสังคมในกลุ่มเพื่อนนักศึกษาก็ไม่ต้องกังวล เพราะสื่ออินเทอร์เน็ตมีช่องทางให้ทุกๆ คนสามารถติดต่อกันได้หลายรูปแบบ ทั้งอีเมล์ แซ็ทรูม เว็บบอร์ด ระบบคอนเฟอร์เร้นท์ หรือแม้แต่เว็บแคม ที่เรียลไทม์เห็นตาเห็นตา เหมือนคุยกันโดยการพบกันจริงๆ สะดวกยิ่งว่าการใช้โทรศัพท์เช่นในอดีตที่ผ่านมา

เปิดแล้วปริญญาโทออนไลน์

สำหรับประเทศไทยนั้น มีหลายมหาวิทยาลัยที่เปิดหลักสูตรการเรียนแบบออนไลน์แล้ว ทั้งในระดับปริญญาตรีและปริญญาโท ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นหลักสูตรทางด้านศิลปศาสตร์ ซึ่งก็ทำให้มหาวิทยาลัยได้ใช้ศักยภาพของตนเองที่มีอยู่อย่างเต็มที่มากขึ้น โดยเฉพาะศักยภาพด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งก่อนหน้านี้มหาวิทยาลัยแต่ละแห่งต่างก็ทุ่มงบประมาณลงไปอย่างมหาศาลเพื่อการวางโครงการพื้นฐานทางด้านไอที และรอการพัฒนาการให้บริการด้านต่างๆ อย่างเต็มศักยภาพ

โดยล่าสุดมหาวิทยาลัยรังสิต ตัดสินใจเปิด 3 หลักสูตรปริญญาโทผ่านระบบการศึกษาทางไกลอินเทอร์น็ต ได้แก่ หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาผู้นำสังคม ธุรกิจ และการเมือง หลักสูตรศึกษาศาตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา หลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ และหลักสูตรนิติสาสตร์บัณทิตระบบการศึกษาทางไกลอินเทอร์เน็ต เป็นปริญญาใบที่สอง หวังขึ้นแท่นก้าวสู่ผู้นำมหาวิทยาลัยไซเบอร์ในอนาคต

มีรายงานด้านงบประมาณพบว่า  มหาวิทยาลัยทั้งของรัฐและเอกชนในประเทศไทย ได้จัดสรรงบประมาณสำหรับพัฒนาด้านไอที ไว้มากกว่า 10% ของงบประมาณรวมในแต่ละปี หากประเมินสถานการณ์แวดล้อม  ก็อาจสรุปได้ว่าถึงเวลาที่มหาวิทยาลัยจะสร้างรายได้จากความสามารถที่มีอยู่ รวมถึงการพัฒนารูปแบบการศึกษาที่อิงกับเทคโนโลยีมากยิ่งขึ้น นอกเหนือไปจากการอำนวยความสะดวกในด้านการบริการแก่นักศึกษา เช่น ระบบการลงทะเบียน การใช้ห้องสมุด และบัตรนักศึกษา เป็นต้น

ซึ่งจากข้อมูลดังกล่าว อาจทำให้คาดการณ์ว่าในอนาคตมหาวิทยาลัยทุกแห่ง จะมีหลักสูตรการเรียนแบ่งออกเป็นสองกลุ่มคือ แบบชั้นเรียนปกติ และแบบชั้นเรียนแบบออนไลน์ เหมือนๆกับที่มีหลักสูตรภาคค่ำดังเช่นทุกวันนี้ นอกเหนือจากระบบการศึกษามาตรฐานแล้ว รูปแบบของการเเรียนออนไลน์ ยังได้ขยายวงกว้างไปสู่ หลักสูตรการฝึกอบรมพนังงานบริษัท ห้างร้านต่างๆ ซึ่งก็มีแนวโน้มว่าได้รับความนิยมมากขึ้นเช่นกัน